In het hockey waren rituelen zoals de "Three Cheers" of de traditionele aftrap bedoeld om respect en fairplay tussen tegenstanders te symboliseren. Toch raken deze gebruiken stilaan in de vergetelheid, vervangen door meer pragmatische gebaren en een focus op de interne motivatie van de teams. Moeten we ons zorgen maken over deze evolutie, of is dit simpelweg de natuurlijke aanpassing van de sport aan zijn tijd? Een terugblik op rituelen die meer structuur bieden dan je zou denken.
Three Cheers, twee woorden die vaak gezegd worden, maar die we zelden opschrijven, tot het punt dat we ze misschien niet eens zouden herkennen. De "Three Cheers", ook wel uitgesproken als "tri-cheese" of "street-cheese", is een praktijk die we in onze redactie enkel in het hockey zijn tegengekomen. Het gaat erom dat de kapitein van een team, net voor de aftrap, luidkeels de naam van de tegenstander roept, gevolgd door de naam van zijn eigen team, en dan een krachtige "HIP". De andere spelers van zijn team antwoorden met een al even krachtige "HEY". Dit wordt driemaal herhaald door beide teams.
De oorsprong van dit ritueel ligt in het Engelse DNA van onze mooie sport. Net als voetbal en rugby ontwikkelde hockey zich in zijn huidige vorm in Engeland, waar de eerste club, de Blackheath Football and Hockey Club, in 1861 in Londen werd opgericht.
Het is een Britse traditie, een erfenis van een militaire en maritieme praktijk, waarbij teams samenkomen en driemaal "Hip Hip Hooray!" roepen voor een wedstrijd. In hockey diende dit ritueel, naast aanmoediging, om de tegenstander te eren voor de sportieve geest, de sport te vieren en het fairplay te bevorderen dat tijdens de wedstrijd zou gelden. Het was een manier om een formele verbintenis aan te gaan met de tegenstander van die dag. En inderdaad, in België, voor alle spelers die vóór het begin van de jaren 2000 de velden betraden, hoorde men aan beide zijden een luide "Hip Hey" voordat de spits de bal aan de tegenstander "gaf" om de wedstrijd te starten.
Maar dat was toen. Al meer dan twintig jaar wordt de "Three Cheers" niet meer naar de tegenstander toe geroepen. Het is al lang geleden dat spelers zich voor de wedstrijd in een kring op 25 meter (vroeger yards) verzamelden voor een motiverende toespraak, gevolgd door een "HIP" en een "HEY", voordat ze de tegenstander tegemoet traden. De woorden zijn nog steeds dezelfde, maar de manier waarop niet meer. Tot het punt dat wanneer men aan jongere generaties vraagt: "Waar dient het voor?", het antwoord altijd hetzelfde is: "Om ons te motiveren, aan te moedigen, om ons op te peppen."
De jongere generaties hebben dus geen besef van het diepgewortelde fairplay, het respect en de verbintenis tegenover de tegenstander die schuilgaat in deze hockeytraditie.
Ook de aftrap heeft de laatste jaren schokkende veranderingen ondergaan voor pre-millennials. Al een aantal jaar wordt de bal niet echt meer aan de tegenstander gegeven. Vroeger bestond de praktijk erin om de bal naar de verdedigende middenvelder te spelen, of naar de backs van de tegenpartij. Wanneer de spits de bal per ongeluk uit het veld sloeg, hoorde je vaak gemopper, en uiteraard verontschuldigde de speler zich uitvoerig voor deze "lompe" actie.
Wat vroeger een verontschuldiging waard was, is vandaag de norm geworden. Geen elegante pass gevolgd door een "goede match!" meer, nu wordt de bal meteen uit het veld geflickt, en gaan we direct in hoge press op de tegenstander. En niemand heeft er een probleem mee. Geen enkele jonge speler is geschokt door deze praktijk. Zo spelen we vandaag gewoon! Kijk maar naar een jonge speler die tegenover een ouder team staat. Wanneer hij de bal in het spel brengt en zijn actie verontwaardiging oproept, heeft hij geen enkel besef waarom iedereen zich opwindt, en kijkt hij met vraagtekens naar de oudere knorrige spelers.
Tijden veranderen, en praktijken ook, maar heeft dat impact? Er staat geen regel in het reglement die de "Three Cheers" of de pass naar de tegenstander voorschrijft. Het zijn dus gewoontes die verloren gaan, en dat is alles, niets om je te veel zorgen over te maken!
Of toch wel?
Een ritueel speelt een centrale rol in de structuur van een groep. De systematische herhaling van handelingen weerspiegelt de waarden en normen die door de groep belangrijk worden geacht. In sommige families, bijvoorbeeld, is het ondenkbaar om het zondags gebraden kippetje over te slaan, want dit ritueel bekrachtigt (maakt heilig) de familiebinding.
In de hockeysport vergeten we misschien dat er 22 spelers tegenover elkaar staan, allemaal gewapend met een stick die stevig genoeg is om het hoofd van een ander in te slaan. Natuurlijk is er een scheidsrechter, maar zoals zijn naam al aangeeft, is hij er om te arbitreren, de regels te herinneren en beslissingen te nemen. Hij belichaamt die regels en alle officiële richtlijnen. In het Engels wordt hij dan ook vaak de "referee" of "official" genoemd.
Sportieve ethiek gaat echter veel verder: het is de geest van fairplay, respect voor de tegenstander en voor de beslissingen. Het is de verantwoordelijkheid van elke speler. Als de scheidsrechter een fout bestraft, moet de ethiek die de speler kent, hem ervan weerhouden deze opzettelijk te begaan. Ondanks wat de voorstanders van de "noodzakelijke fout" beweren.
Is een systematische herinnering aan het begin van de wedstrijd dat elke speler individueel de verbintenis aangaat om deze ethiek en waarden te respecteren, echt overbodig of achterhaald? Een gebaar of een kreet waarvan iedereen het doel kent en dat de functie heeft om elke speler en toeschouwer bewust te maken dat we hier hockey spelen, en dat onze waarden die van fairplay en respect voor de ander zijn, zouden die niet met hand en tand verdedigd moeten worden?
De menselijke geest werkt zo dat, wanneer hij bewust een verbintenis is aangegaan, het voor hem moeilijker zal zijn deze te verbreken door een fout te begaan waarvan hij zich bewust is. Het is niet aan de ouders om die verbintenis voor hun kinderen aan te gaan, noch aan de scheidsrechter om aan het einde van de wedstrijd een medaille uit te reiken, maar wel aan de speler om deze verbintenis aan te gaan, bij aanvang van de wedstrijd, met de blik van de tegenstander recht in de ogen.
Zelfmotivatie is essentieel voor de wedstrijd, en laten we dat behouden zoals het nu gebeurt. Maar daarna, en voordat de aftrap plaatsvindt, een Three Cheers! En als iemand vraagt: "Wat roepen jullie daar?" Antwoord hem dan dat dit is hoe we hockey spelen, en dat we fair zijn, en daar trots op zijn!
Comments